|255|
In die kerke moet die 150 Psalms, die Tien Gebooie, die Onse Vader, die Twaalf Artikels van die Geloof, die Lofsange van Maria, Sagaria en Simeon gesing word. Ander skrifberyminge wat die sinode goedgekeur het, word in die vryheid van die kerkrade gelaat.
In hierdie artikel word bepaal dat slegs die 150 Psalms en Skrifgedeeltes wat berym en deur die sinode goedgekeur is, in die eredienste gesing mag word.
Oor Skrifberymings is daar nog geen eenstemmigheid nie; die sing daarvan word ook nie in hierdie artikel verpligtend gemaak nie, maar aan die vryheid van die kerkrade oorgelaat.
Dit is na my mening onverstandig om dissiplinêr op te tree teenoor lidmate wat nie Skrifberymings wil sing nie; vir sulke lidmate is dit oor die algemeen ’n saak van beginsel, wat hulle nie kan rym met hul gewete nie.
By die Sinode van 1997 het ’n beskrywingspunt gedien waarin gevra is dat artikel 69 KO uitgebrei word om ook die sing van sogenaamde „Skrifgetroue liedere” toe te laat; dit is liedere waarvan die teks nie gebaseer is op ’n bepaalde teks van die Bybel (soos Skrifberymings) nie.
Die Sinode het nie aan hierdie beskrywingspunt gevolg gegee nie; die motivering was soos volg: „Die liedere wat die Here ons in sy Woord gegee het (dit sluit berymde en te beryme OT en NT liedere in) is vir gebruik in die kerke die beste en voldoende” (Handelinge p. 806-809).
|256|
Aangesien daar geen artikel in die Kerkorde is wat spesifiek oor die liturgie handel nie, sal ek by hierdie artikel enkele liturgiese aangeleenthede bespreek.
Die Sinodes van 1985 (Handelinge p. 398 e.v.) en 1997 (Handelinge p. 731 e.v.) het belangrike besluite geneem insake liturgiese aangeleenthede. Besonderhede kan in die betrokke Handelinge van hierdie twee Sinodes opgelees word.
Wat ek graag hier wil benadruk, is dat in hierdie Sinodebesluite twee dinge deeglik onderskei en gerespekteer moet word:
Liturgiese elemente waaraan alle kerke in kerkverband hulle moet
hou, word duidelik aangedui met die woorde „aanvaar” of
„goedgekeur”. As voorbeelde kan die volgende genoem word:
➢ „Die aanvangseën word deur die liturg met opheffing van hande
uitgespreek (vgl. Lev. 9:22). Besluit: Aanvaar”
(Handelinge Sinode 1985. p. 412, punt 3.2.5.1).
➢ „Dat die Wet na die Geloofsbelydenis gelees word.
Besluit: Goedgekeur.” (Handelinge Sinode 1985,
p. 414, punt 3.5.3.1).
Liturgiese elemente wat aan die vryheid van die plaaslike kerke
oorgelaat word, word duidelik as sodanig aangedui. As voorbeeld
kan die volgende genoem word:
➢ „Die beoefening van hierdie liturgiese handeling (selfstandige
Skriflesing, J.V.) word aan die vryheid van die plaaslike kerk
oorgelaat. Besluit: Goedgekeur...” (Handelinge
Sinode 1997, p. 755, punt 8.3.2.1).
Dit is dus vanselfsprekend dat predikante en kerkrade hulle moet hou aan Sinodebesluite i/s liturgiese elemente en liturgiese orde wat nie aan die vryheid van die plaaslike kerke oorgelaat is nie; kragtens artikel 31 KO is daardie besluite immers „vas en bindend”.
Dit is en bly ’n tragiese verskynsel dat sommige predikante (met goedkeuring van hul kerkrade) hulle eenvoudig nie aan hierdie kerkordelike beginsel steur nie; op eg-independentistiese wyse eien hulle hulself ’n „liturgiese vryheid” toe wat hulle nie toekom nie: hulle stel hul eie
|257|
liturgie vas waarvolgens hulle die eredienste in hul gemeentes laat verloop!
Klassisse behoort deur middel van kerkvisitasie deeglik hierop te let en hieroor te handel.
Dit gebeur tans in toenemende mate in gemeentes dat dooplidmate tot ’n sekere leeftyd op ’n bepaalde moment die erediens verlaat; hulle word dan in ’n ander lokaal deur iemand besig gehou met waarmee ook al. Die rede wat vir hierdie reëling van ’n afsonderlike „kinderkerk” gegee word, is dat die kinders dan nie die preek verstaan nie.
Hierdie gebruik kan nie in sterk genoeg taal afgekeur word nie!
Die redes vir hierdie afkeuring is onder andere die volgende:
1. dit is ’n miskenning van die wese van ’n erediens;
2. dit is ’n miskenning van die almagswerk van die Heilige
Gees;
3. dit is ’n miskenning van die verbond;
4. dit is ’n miskenning van die feit dat kinders ook lidmate van
die gemeente is.
By 1: ’n Erediens is ’n ontmoeting van die gemeente met die drie-enige Verbondsgod, Vader, Seun en Heilige Gees. Hy neem die inisiatief; Hy roep en nooi uit. Daarom is hierdie ontmoeting van en gemeenskap met God alleen moontlik vanweë die kruisiging en opstanding van Jesus Christus en die vernuwende inwerking van die Gees van God (kyk Handelinge Sinode 1985, p. 406. punt 2.2).
Wanneer dooplidmate die erediens op ’n bepaalde stadium moet verlaat, is die konsekwensie daarvan dat hulle nie lidmate van die gemeente is nie, en dat daar vir hulle nie plek en geleentheid is vir die volle duur van die ontmoeting met God nie.
Die erediens is dus net vir ’n gedeelte ’n „ontmoeting tussen God en sy (volle) gemeente”.
By 2: Die argument dat kinders nie die preek kan verstaan nie, is ’n ysingwekkende demonstrasie van onkunde oor die almag van God die Heilige Gees! Watter mens durf beweer dat die Heilige Gees nie ook tydens Woordbediening werk in die harte van sy klein uitverkore
|258|
kindertjies nie?! Ons bely dan in die Heidelbergse Kategismus: aan die kinders word „... nie minder as aan die volwassenes nie deur die bloed van Christus die verlossing van die sondes en die Heilige Gees, wat die geloof werk, belowe” (Antwoord 74. Kyk ook die verwysing na die Sinodebesluit van 1985 op die vorige bladsy, veral: „die vernuwende inwerking van die Gees van God”).
By 3: Die kinders is in die verbond van God ingesluit; as God dan sy verbondsgemeente in die erediens ontmoet, hoort die kinders ook daar — van die begin van daardie ontmoeting af tot die einde daarvan (kyk byvoorbeeld Génesis 17: 7, Handelinge 2: 39; ook Nederlandse Geloofsbelydenis, Artikel 34: „Ons glo daarenteen dat ons hulle {die kindertjies, J.V.} behoort te doop en met die teken van die verbond te beseël...”. Ook die Doopsformulier is baie duidelik dat die kinders in die verbond van God ingesluit is en lidmate van sy gemeente is).
By 4: Soos die kinders ingesluit is in die verbond van God, so is hulle ook lidmate van sy verbondsgemeente. Daarom moet hulle ook enduit teenwoordig wees in die eredienste, waar God sy verbondsgemeente amptelik ontmoet.
’n Interessante (maar baie belangrike) bevinding wat duidelik teenoor die redes vir die sogenaamde „kinderkerk” staan, is die resultaat van navorsing wat in hierdie verband gedoen is en wat jare gelede in „Die Hervormer” gepubliseer is.
Hiervolgens word kinders ’n groot ondiens bewys as hulle op ’n bepaalde tydstip die erediens moet verlaat. Want, so is bevind, die erediens is vir ’n kind een van die baie weinige geleenthede waar hy letterlik alles saam met die volwassenes kan doen sonder om daaroor berispe te word: hy kan saam sing (al doen hy dit dan ook vals of in sy eie brabbeltaal); hy kan saam „Bybel lees” (al kan hy gladnie by die predikant „byhou” nie); hy kan saam bid (al kyk hy ook so nou en dan rond tydens die gebed); hy kan sy eie kollektegeld in die sakkie gooi; (en hy kan selfs saam met ’n volwassene of twee ’n bietjie „indut”! — J.V.).
Daarom is ’n erediens vir ’n kind in ’n belangrike sin ’n hoogtepunt.
En om hierdie hoogtepunt nou van hom weg te neem (al is dit ook slegs gedeeltelik), is om hom in ’n sekere sin te verarm.