|3|
Daar is vier soorte dienste: die van die bedienaars van die Woord, die van die professore aan die Teologiese Skool, die van die ouderlinge, en die van die diakens.
Is daar verskil tussen die begrippe „amp” en „diens”?
Dit was lank „mode” onder sekere Gereformeerde teoloë om te sê dat ons in die kerk drie ampte en vier dienste het; die drie ampte was dan die bedienaars van die Woord, die ouderlinge en die diakens, terwyl die professore die vierde „diens” is. (In vroeëre uitgawes van die Kerkorde is die professore genoem die „Doktore” — kyk bv. uitgawe van Sinode 1945).
By sommige is daar beswaar teen die woorde „amp” en „ampsdraer”, omdat dit na bewering die gedagte van waardigheid sterk na vore bring; dit sou dan meer ’n aanduiding wees van die posisie wat ’n persoon beklee, in plaas van die diens wat hy verrig.
„Amp” en „diens” is egter presies dieselfde. Die woord „dienste” in artikel 2 kom van die Latynse woord „functio”; in artikels 16, 23 en 25 word „officium” vertaal met „amp” en in artikel 18 kom die woord „dienspligte” van die Latynse woord „munus” (Kerkordeboekie p. 14, 17, 18, 19). Kenners van Latyn wys daarop dat al drie genoemde Latynse woorde duidelik die gedagte van diens en diensvervulling behels. Daar kan dus nie uit die oorspronklike Latynse woorde afgelei word dat daar ’n verskil tussen „amp” en „diens” is nie. Etimologies beteken „Amp” dieselfde as „diens”, en „ampsdraer” dieselfde as „dienskneg”. Daarom word albei hierdie terme in die Kerkorde gebruik (vgl. bv. artt. 1, 2 en 3 met artt. 16, 23, 25 en 79). Ek sal in hierdie werk dikwels die terme „amp” en „ampsdraer” gebruik, omdat dit in die algemene omgang die mees gebruikte terme is.
Die opmerking moet hier gemaak word dat die professore aan die Teologiese Skool nie ’n aparte diens is, los van die ander dienste nie. Trouens, die diens van die professore is niks anders nie as ’n differensiasie
|4|
van die diens van bedienaars van die Woord; dit is, om dit só te stel, slegs ’n toegespitste diens van bedienaar van die Woord om toekomstige bedienaars van die Woord op te lei. Hierdie diens is gegrond op II Timótheüs 2: 2: „... en wat jy van my gehoor het onder baie getuies, vertrou dit toe aan getroue manne wat bekwaam sal wees om ook ander te leer.”
Die woord „diens” in Afrikaans moet na my mening voorkeur kry. Dit is ’n duidelike weergawe van die Griekse begrip diakonia, wat in die Skrif gebruik word van Jesus, sy apostels en ander dienaars. Daarbenewens beliggaam die woord „diens” ook die absolute koningskap van Christus oor sy kerk, terwyl dit terselfdertyd die gedagte van dienslewering sterk benadruk. Ampsdraers het geen „waardigheid” of gesag in hulleself nie; hulle is niks anders nie as geroepe diensknegte van die Here wat dienswerk verrig en wat optree met gesag in die Naam van Christus. Dit is nie die ampsdraers wat regeer nie, maar Christus deur sy Woord en Gees. Die ampsdraers in die kerk het slegs bedienende mag.
Daar bestaan ’n ongegronde opvatting onder die breë „kerkpubliek” dat die dienste van predikant, ouderling en diaken nie gelyk is nie. Die predikant staan bo, die ouderling so ’n trappie laer en die diaken heel onder.
Niks is verder van die waarheid nie! Die dienaars in die kerk van Christus is almal gelyk, alhoewel hulle dienswerk verskil. Tussen die dienste is daar nie verskil in status nie; hulle is slegs onderskeie in werkopdragte.
Die Skrif lê sekere vereistes neer waaraan iemand moet beantwoord, sekere gawes wat hy moet hê, voordat hy verkies mag word tot een of ander diens in die kerk (kyk bv. I Timótheüs 3, Titus 1:5 e.v., ens.).
Ons hoor soms die opmerking met betrekking tot ’n lidmaat wat nie so getrou in sy kerklike meelewing is nie: „Sit hom in die kerkraad, dan sal hy regkom.” Hierdie uitgangspunt is onaanvaarbaar, omdat dit in stryd is met die vereistes wat die Skrif stel voordat iemand tot ’n diens in die kerk verkies mag word. Die kerkraad is beslis nie ’n
|5|
„verbeteringskool” nie! Die Bevestigingsformuliere stel dat ampsdraers goeie voorgangers moet wees vir die hele gemeente. Voorts veroorsaak hierdie uitgangspunt ’n onhoudbare situasie in ’n gemeente: hoe kan iemand wat self nalatig is in sy kerklike meelewing, lidmate aanspoor en vermaan tot getroue kerklike meelewing?
Wat moet gedoen word indien vroeër of later ná bevestiging in die amp sou blyk dat iemand nie die vereiste ampsgawes het nie, of dat hy een of meer vereiste ampsgawes verloor het?
Mag so iemand uit die amp afgesit word volgens art. 79?
Nee. Dit sal regskrenking wees, omdat dit nie ’n sonde is nie.
Na my mening is die volgende optrede deur die Kerkraad aangewese:
❖ in die geval van ’n ouderling of diaken, moet die broeder geadviseer word om losmaking uit die amp te vra;
❖ in die geval van ’n predikant, moet die broeder geadviseer word om volgens artikel 12 aansoek te doen om oor te gaan tot ’n ander staat van die lewe.
Gestel egter so ’n broeder sou die advies van die kerkraad van die hand wys?
Allereers moet uitdruklik gestel word dat die eer van God en die welsyn van die kerk nie opgeoffer mag word aan ’n onbevoegde ampsdraer nie.
Weiering om die advies van die kerkraad op te volg, sou neerkom op oortreding van die vyfde gebod; so ’n broeder sou homself dus in ’n situasie plaas waar hy, indien hy in sy houding volhard, uiteindelik uit die amp afgesit moet word volgens artikel 79. So ’n broeder wys deur sy weiering dat dit vir hom nie gaan om die eer van God en die welsyn van die kerk nie, maar slegs om homself.
|6|
Mag een persoon meer as een amp gelyktydig bedien?
Dit gebeur soms dat ’n emeritus (predikant of professor) gekies word as ouderling, of gevra word om predikantsdiens in ’n vakante gemeente te verrig.
Op sigself is so iets moontlik; ’n predikant is immers ook ouderling, en ’n professor ook predikant (kyk I Timótheüs 5: 17, II Timótheüs 2: 2). Of dit altyd wenslik is, sal afhang van omstandighede.
’n Persoon wat die eer en naam van een amp dra, mag egter nie tegelykertyd ’n ander amp beklee nie (Sinode 1967, Handelinge p. 61). Die Sinode van 1979 het soos volg geantwoord op ’n beswaar teen die bogenoemde besluit van 1967: „Die sinodebesluit gelees teen die agtergrond ..., kom daarop neer dat die Sinode hom uitgespreek het teen die bevestiging van ’n geëmeriteerde predikant in ’n ander diens sonder dat hy ontslag uit sy diens as predikant ontvang het.” (Handelinge p. 551, 2.1.4.2.; kursivering oorspronklik, J.V.).
’n Emerituspredikant of -professor mag dus wel gekies of gevra word om diens as ouderling of predikant te lewer, maar mag nie in daardie ander amp bevestig word nie.