|102|
Die amp van die ouderlinge is, benewens dit wat hulle gemeenskaplik saam met die bedienaar van die Woord moet doen soos in artikel 16 neergelê, ook om toesig te hou dat bedienaars van die Woord, hulle mede-ouderlinge en diakens hulle ampte getrou bedien; verder om huisbesoek te doen tot stigting van die gemeente soos die omstandighede van tyd en plek dit toelaat, sowel voor as na nagmaal, om die lidmate te vertroos en te onderrig en om ook ander tot die Christelike Godsdiens op te wek.
[Opmerking: Die laaste sinsnede moet soos volg lees: „...om die lidmate veral te vertroos en te onderrig...” (kyk Handelinge Sinode 1964, p. 57). My kursivering, J.V.].
Sekere gedeeltes van die dienswerk van die ouderlinge stem ooreen met dié van die bedienaar van die Woord, soos in artikel 16 bepaal word.
Dit sluit in die uitoefening van die kerklike dissipline (tug) en die sorg dat alles betaamlik en ordelik plaasvind.
In samehang hiermee word die ander dele van die ouderling se amp in artikel 23 uiteengesit.
Ouderlinge se amp is ook om toesig te hou dat die bedienaar van die Woord, hul mede-ouderlinge en die diakens hulle ampte getrou bedien.
Die bedoeling hiermee is nie dat ouderlinge soos „gehalte kontroleurs” of inspekteurs moet optree ten opsigte van elke klein onderdeel van hul mede-ampsdraers se dienswerk nie; dit is beslis nie die gees van hierdie bepaling nie, en so iets is uit praktiese oogpunt nie haalbaar nie.
Ten opsigte van die toesig oor die getroue ampsbediening van die predikant is die volgende van belang:
|103|
❖ Woordbediening.
Om toesig te kan hou oor die suiwere Woordbediening van die predikant, spreek dit vanself dat die ouderlinge die Skrif biddend moet bestudeer en ten volle op hoogte moet wees met die inhoud van die Belydenisskrifte.
❖ Katkisasie.
Wat hierbo gesê is ten opsigte van toesig oor die suiwere Woordbediening, geld ook ten opsigte van toesig oor die predikant se kategetiese werk. Amptelike verbondsonderrig deur die predikant is ook Woordverkondiging. Geen ouderling kan egter toesig hou oor hierdie dienswerk van die predikant as hy nie goed op hoogte is met die inhoud van die katkisasieleerplanne nie — veral die Skrif en die drie Formuliere van Eenheid.
❖ Huisbesoek.
Die ouderlinge moet ook toesig hou oor die predikant se amptelike huisbesoek in die gemeente. Amptelike huisbesoek deur die predikant is immers ook Woordverkondiging. Hierdie toesig deur die ouderlinge kan slegs behoorlik gedoen word as hulle (wyksgewyse) saam met die predikant op huisbesoek gaan.
Sommige predikante het die gewoonte om alleen deur die gemeente te gaan met amptelike huisbesoek; die wyksouderlinge word nie saamgeneem nie. Maar hoe kan daar dan toesig van die ouderlinge wees oor die huisbesoek van die predikant in die gemeente?
Dit mag soms nodig wees vir die predikant om in ’n bepaalde geval alleen te gaan huisbesoek doen. Sulke gevalle moet egter die uitsondering wees, en nie die reël nie.
Uit die aard van die saak is dit ook nie moontlik vir ouderlinge om toesig te hou oor alle fasette van die predikant se amptelike besoeke, soos byvoorbeeld sieke-, hospitaal- en bejaardebesoeke nie.
’n Belangrike onderdeel van die ouderlinge se ampswerk is „om huisbesoek te doen tot stigting van die gemeente...”.
Omdat ouderlinge herders en opsieners is, moet hulle deurlopend in voeling bly met die lidmate wat onder hul sorg geplaas is. Die doel van
|104|
hul gereelde huisbesoek is die „stigting” (geestelike opbou) van die gemeente.
In hierdie huisbesoek beklee Skriflesing en gebed die vernaamste plek. Amptelike huisbesoek deur ’n ouderling is nie bloot ’n gesellige kuiertjie nie; dit is ampswerk, om die lidmate te vertroos, te versterk, te vermaan en te onderrig.
Hierdie bepaling in artikel 23 veronderstel dat die ouderlinge deeglik onderlê moet wees in die Skrif om hierdie deel van hul ampswerk sinvol tot eer van die Here en tot geestelike opbouing van die lidmate uit te voer.
Sinvolle huisbesoek vereis ook dat ouderlinge vóór elke huisbesoek hulself deeglik sal voorberei; ’n ouderling wat onvoorbereid huisbesoek doen, en dan maar tydens huisbesoek slegs ’n paar gedagtetjies „uit sy mou skud”, is sy amp onwaardig.
Huisbesoek deur die ouderlinge moet gedoen word vóór sowel as ná nagmaal.Die huisbesoek vóór nagmaal moet uiteraard sterk daarop ingestel wees om die lidmate te begelei tot selfondersoek en voorbereiding met die oog op die nagmaalsviering.
Die huisbesoek ná nagmaal sal meer toegespits wees op sogenaamde „probleemlidmate”, sowel as op lidmate wat te kenne gegee het dat hulle begeerte het om nagmaal te gebruik, maar nie by die nagmaal teenwoordig was nie.
’n Interessante (maar absurde) vraag, waaroor verskillende menings bestaan, is of ’n ouderling lidmate moet (mag) „uitnooi” om nagmaal te gebruik.
So ’n vraag is in dié sin absurd, dat daar geen Skriftuurlike begronding bestaan vir „uitnodiging” na die nagmaal nie; die Skrif leer inteendeel dat Christus ons beveel om nagmaal te gebruik (kyk Sondag 28 van die Heidelbergse Kategismus). Nagmaalsgebruik is beslis nie opsioneel nie, maar verpligtend!
|105|
Ouderlinge moet lidmate dus nie tydens huisbesoek uitnooi om nagmaal te gebruik nie, maar hulle opskerp om die bevel van Christus te gehoorsaam om nagmaal te gebruik.
As daar in die wyk van ’n ouderling ander ampsdraers woonagtig is, spreek dit vanself dat hy ook by daardie huisgesinne huisbesoek moet doen ... selfs al is dit die gesin van ’n mede-ouderling of die predikant. Hulle is immers ook aan sy herderlike sorg as wyksouderling toevertrou.
Veral aan die predikant en sy gesin moet besondere sorg bestee word — nie slegs vanweë sy besondere roeping en sy veeleisende dienswerk nie, maar ook omdat die predikant en sy gesin nie ’n „herder en leraar” in die gemeente het na wie hulle kan gaan vir steun en raad en bemoediging nie.
Wanneer ’n ouderling self in sy eie wyk woon, is dit wenslik dat hy en sy gesin deur die kerkraad toevertrou word aan die sorg van ’n mede-ouderling.
Die gewoonte wat sommige ouderlinge het om slegs vier keer per jaar vóór nagmaal deur hul wyk te „storm” om vir lidmate te vra of hulle „beswaar het om nagmaal te gebruik”, moet baie sterk afgekeur word.
Dit is inteendeel baie wenslik dat ouderlinge op ’n deurlopende basis by lidmate besoek aflê; só sal hulle hul lidmate goed leer ken, en op hoogte wees met hul behoeftes en probleme; hulle sal sodoende egter ook ’n baie goeie verhouding met die lidmate opbou, wat uiteraard baie bevorderlik is vir positiewe en waardevolle bearbeiding.
Ouderlinge wat hul lidmate só goed ken, hoef selfs nie noodwendig vóór elke nagmaal by elke huisgesin amptelike huisbesoek te doen nie.
Benewens die deurlopende amptelike huisbesoek deur die ouderlinge, soos hierbo beskryf, is dit ook die ampstaak van ouderlinge om siekes (tuis en in hospitale), bejaardes, beproefdes en bedroefdes gereeld te besoek — om hulle te bemoedig, te versterk en te vertroos.
|106|
Dit is onjuis as ouderlinge hierdie soort herderlike werk nalaat, omdat dit dan kwansuis die predikant se werk is.
In hierdie artikel word bepaal dat dit ouderlinge se ampswerk is „om ook ander tot die Christelike Godsdiens op te wek.”
Hieruit word soms afgelei dat daar ’n spesiale ouderling afgesonder moet word vir sending- en evangelisasiewerk, of dat sending- en evangelisasiewerk fisies aan die ouderlinge opgedra is.
Dit kan egter nie die bedoeling hiervan wees nie.
Amptelike prediking aan heidene en afvalliges is immers die ampstaak van geroepe bedienaars van die Woord.
Hierdie deel van die ouderlinge se ampswerk moet só verstaan word dat sending- en evangelisasiewerk amptelik onder leiding en toesig staan van die kerkraad (ouderlinge, art. 37 KO). In dié sin is dit die ampswerk van die ouderlinge „om ook ander tot die Christelike Godsdiens op te wek”.
Dit gebeur soms dat aan ’n ouderling geen wyk toegesê word nie, maar dat hy slegs skriba en/of kassier van die kerkraad is.
Hierdie toedrag van sake is nie in ooreenstemming met artikel 23 nie, aangesien so ’n „ouderling” geen ampswerk verrig soos in hierdie artikel uiteengesit is nie.
Geen ouderling kan sy ampswerk behoorlik verrig as hy nie daarvoor toegerus is nie.
Benewens grondige kennis van Skrif en Belydenis, moet ouderlinge ook goeie kennis hê van die Kerkorde.
Daar is ook deugdelike handleidings vir ouderlinge beskikbaar, wat sterk aanbeveel kan word (byvoorbeeld dié wat saamgestel is en uitgegee word deur Klassis Noordelike Pretoria).
|107|
Om so ’n handleiding, asook die Kerkorde, gereeld in die kerkraadsvergaderings te behandel, is nie net aanbevelenswaardig nie, maar vir my aanvoeling noodsaaklik. Dit sal beslis daartoe meewerk dat ouderlinge op ’n deurlopende grondslag toegerus word vir hul dienswerk.