|329|
Artikel 59
Artikel 59: Volwassenes word deur die doop in die gemeente van Christus ingelyf en as lidmate van die kerk opgeneem en daarom is hulle verplig om die Nagmaal van die Here te gebruik soos hulle by hulle doop belowe het om te doen.
Hierdie artikel trek ’n konsekwensie uit die kerkregtelike basis wat die Verbond van God vir die Doop verleen (vgl art 56).
Die artikel wil uit die Verbond van God konkludeer dat die volwassene wat gedoop word deur sy geloof reeds in die Verbond van God en gemeente (liggaam) van Christus opgeneem is, soos die doop beseël en bekragtig. Die doop het derhalwe ook kerkregtelike gevolge vir die sigbare kerk (Christelike gemeente). By die moment van doop word die persoon ten volle by die gemeente as gemeenskap van gelowiges ingelyf. Hier gebeur sigbaar op aarde wat God reeds onsigbaar in die hemel gedoen het en die heilige doop beseël en bekragtig het.
Die redaksie van 1964 suggereer dat iemand deur die doop lid van die gemeente van Christus word en daarnaas “as lidmaat van die kerk opgeneem” word. Hy is dan verplig om nagmaal te gebruik enersyds vanweë sy onsigbare lid-wees van Christus en andersyds omdat hy sigbare institusionele lidmaat van “die kerk” is. Hierdie vertolking van “lidmaat van die kerk” leef sterk onder mense as gevolg van die kollegialistiese beskouing wat die kerk (as genootskap) as sy vertrekpunt neem. Mense is geneig om geweldig nadruk te lê op die formele kerklidmaatskap as basis vir hulle regte, soos wat die geval is waar iemand lid is van ’n organisasie. Daarteenoor wil die oorspronklike “en voor lidmaten der gemeente aangenomen” iets anders sê as “en als lidmate ... aangenomen”. Die oorspronklike bewoording dui op die organiese opname van die gedoopte onder die gemeente as volk van God — terwyl “as lidmate van die kerk opgeneem” formeel en bloot institusioneel oorkom. Die verskuiwing van die aksent van die gemeente as vergadering van gelowiges (vgl NGB 2; HK S 21) na ’n institusionele “kerk” waarin “lidmaatskap” verkry word, kan nie gereformeerd-kerkregtelik verdedig word nie.
|330|
Die Anabaptiste wou met die doop die lyn trek tussen gelowiges en ongelowiges, kerk en wêreld, heilige gemeenskap en staatskerk. Die hervormer Calvyn het daarteenoor beklemtoon dat die kerklike dissipline oor leer en lewe en afhouding van die nagmaal (art 76 KO) verseker dat die gemeente van Christus rondom die nagmaaltafel suiwer geopenbaar word (Spoelstra 1982:240). Wie dus pas sy geloof in Christus bely het en daardeur in die gemeente van Christus opgeneem is en op sterkte daarvan gedoop is, moet eenvoudig dan ook sigbaar onder die volk van God sy plek neem — anders haper daar iets aan die voorafgaande geloofsbelydenis. Die Kerkorde verwys dus eksplisiet na die belofte wat by die doop afgelê is. Om die doop te begeer, maar die nagmaal af te wys, plaas ’n vraagteken agter die integriteit van die geloofsbelydenis.
Dieselfde geloof en eenheid in Christus verplig tot die doop en nagmaal, behalwe dat die doop die persoonlik-individuele relasie tot Christus en die nagmaal die relasie in gemeenskap voorop stel. Die persoonlike geloof in Christus moet tot die gemeenskap met die volk van God lei, soos die artikel dit in sy eerste lid as vertrekpunt neem. Daarom kan die doop en nagmaal nie anders as in eredienste waarin die volk van God saamkom, bedien word nie. Die gemeente is aanwesig waar die doop bedien word en neem die persoon op grond van sy geloofsbelydenis in hulle midde op en daarom is hy verplig om as een van die gemeente die dood van die Here te gedenk en te verkondig. Die volwassene moet daarom liefs in of so naby moontlik aan ’n nagmaaldiens gedoop word.
Die Dordtse KO bepaal: “die volwassenes word deur die doop in die Christelike gemeente ingelyf en as lidmate van die gemeente aangeneem…” (Pont 1981:183).
Die feit dat die Afrikaanse bewerking van hierdie artikel in 1964 (sonder motivering) die begrip “gemeente” wat konsekwent in die ou artikel voorkom enersyds met “gemeente” en andersyds met “kerk” weergee, dui op ’n ongelukkige verskuiwing in kerkbegrip.
Op sigself geneem, kom die volgende stelling byna Rooms voor: “Volwassenes word deur die doop in die gemeente van Christus ingelyf …”. Indien “doop” hier heenwys op die sakramentbediening as sodanig, sou dit beteken dat iemand eers op die moment van sy doop in die liggaam van Christus “ingelyf” word. Die oorspronklike artikel verwys nie afsonderlik na die
|331|
universele en plaaslike kerk nie, maar na die sigbare openbaring van die universele kerk as die plaaslike Christelike gemeente, al sou gelowiges en hipokriete daarin vermeng kon wees (Calvyn 1951 : IV.1.vii).
Die woord “verplig” in artikel 59 KO is sterk. Tog kan die verpligting uit verskillende kante beskou word. Die Here verplig met sy nagmaalbevel al die gelowiges om die dood van die Here te herdenk en te verkondig. Daarom kom die motivering normaalweg uit die gelowige self op. Wie dus belydenis doen (en gedoop word) sal wil nagmaal vier. Dit is egter verkeerd indien die gemeente iemand verplig om nagmaal te gebruik.
Minagting vir die nagmaal kan nie geduld word nie. Daarom mag niemand ligvaardig tot volwasse doop toegelaat word nie. Hy moet daarvoor eers deeglik onderrig ontvang en in volle oortuiging belydenis doen. In die ou staatskerkpraktyk het mense soms die doop begeer om nominaal as “Christene” deur te gaan, terwyl hulle nie onder dissipline van die Woord wou lewe nie en dus ook nie aan die nagmaal wou gaan nie. Vanselfsprekend moet die gemeente, wanneer nodig die herders en uiteindelik die kerkraad in sodanige gevalle optree (artt 71-77).
In sekere konserwatiewe gereformeerde kringe in Nederland kom ’n angs om nagmaal te gebruik voor op sterkte van ervaring in die staatskerke dat mense te maklik uit vorm en gewoonte aan die nagmaal gaan. Gevolglik het die oortuiging posgevat dat ’n gedoopte en belydende Christen eers deur ’n persoonlike ervaring van die Here sekerheid moet kry dat hy/sy ’n “gekende” van die Here is voordat nagmaal gevier word. Dit is verkeerd wanneer kerkrade met die kerklike tug dergelike Christene wil verplig om aan die nagmaal te gaan. Tugprosedure sou tot die anomalie kon lei, dat iemand wat hardnekkig homself die nagmaal onwaardig beskou, maar die Here Jesus Christus bely, deur die ban (art 77 KO) uit die gemeente van Christus gesny moet word omdat hy glo hy is die nagmaal nie waardig nie. Dit kan tog nie. Die rokende lamppit mag so lank hy brand, nie uitgedoof word nie. Niemand moet deur kerkgesag “verplig” word om nagmaal te vier nie, omdat dit van nagmaal ’n formaliteit in en van die kerk maak. Persone wat hulleself die nagmaal onwaardig ag, moet met oneindige geduld getroos, geleer en aangemoedig word om die nagmaal in sy ryke betekenis te verstaan. Dit sal by uitstek leraarswerk eerder as ouderlingswerk wees.