|255|
Artikel 43
Artikel 43: Aan die einde van die klassikale en ander meerdere vergaderings moet sensuur uitgeoefen word oor die wat iets tugwaardigs in die vergadering gedoen of die vermaning van die mindere samekomste verontagsaam het.
Gereformeerde kerkreg wat op die Skrif gegrond is, verleen aan leer- en regeerouderlinge, kerkraad, klassis en vergaderings van meer kerke slegs bedienende gesag (kyk artt 2,16,23,29,36-38,41). Kerklike besluite moet dus op so ’n manier geneem word dat dit duidelik blyk dat dienaars van Christus gesamentlik die besluit geneem het. Hulle moet hulle bediening van Christus op ’n Christelike wyse verrig. Wanneer die orde versteur word, moet die orde met bestraffing herstel word.
Die Here gee aan kerklike dienaars gawes om in sy diens te gebruik, maar die dienaar gaan self gebuk onder menslike gebreke en sonde (Heid Kat S 1-4,31) Om ook die lewe en werk van die dienaars te heilig, moet hulle mekaar onderling oor sonde en foute kan vermaan om te kan versoen, en aan die Skrif gehoorsaam te wees (Mt 18: 16, 1 Kor 5: 6,7; Hd 20: 28a,31; 1 Ts 5: 11,15; 2 Ts 3: 6,14; 1 Tm 3: 2-5; 5: 20). Juis die opsieners wat oor die gelowiges regeer se woorde en optrede moet in kerkvergaderings ’n voorbeeld vir ander wees.
Gedurende die Reformasie het talle kerkdienaars nog ’n swak idee van kerklike orde, gereformeerde beginsels en vergaderingsprosedure gehad. Hulle het maklik, soos vandag ook maar, hulle humeur verloor wanneer hulle opponeer word. Gevolglik bepaal die kerke te Dordrecht 1578 dat aan die einde van ’n vergadering sensuur gehou word oor wie iets strafwaardigs in die samekoms gedoen of die vermaning van sy kerkraad verontagsaam het
|256|
(Biesterveld, Kuyper 1905:106, art 16). Hulle brei dit in 1581 uit na ander meerdere vergaderings en voeg “vermaninge van die mindere samekomste” by (Ibid 150, art 31).
Die kerkraad en diakens beoefen onderlinge sensuur oor mekaar se ampswerk (art 81). Dieselfde soort tugoefening word in artikel 43 selektief binne die vergaderings van die kerke toegepas. “Sensuur” moet hier onderskei word van sensuur wat die voorsitter op ’n bepaalde oomblik gedurende die vergadering moet toepas (art 35). Hier word die optrede van ’n afgevaardigde in die vergadering teenoor die voorsitter of ’n ander afgevaardigde of lasterlike uitlatings teenoor enige ander instansie en veral teen die Skrif of Belydenis bedoel. Die voorsitter kan self, of op versoek van ’n afgevaardigde, terugkom op wat gebeur het oor orde, vrede, versoening en gesindheid te herstel, sodat wanneer die betrokke vergadering sluit, die eenheid in Christus sal seëvier. In bepaalde gevalle mag die betrokke meerdere vergadering ’n klag formuleer en na die kerkraad van die persoon wat hom wangedra het, verwys (kyk artt 7678). In die reël gaan dit hier egter oor sensuur op sondes wat die Konvent van Wezel in 1568 aangedui het (Pont 1981:89) wat nie afsetting uit die amp verdien nie, maar waaroor wel “sensuur” uitgeoefen moet word. Hier kom te pas; onbehoorlike vrae, vreemde en verkeerde hantering van die Skrif, optrede wat ergernis verwek, ongepaste vergelykings en uitlatings, eiewillige invoer van ongewone gebruike, versuim oor te studeer en die Skrif te lees, verdraagsaamheid teenoor sonde, soek na vleiery, ongereelde en trae ampsbediening, onbetaamlike grappe, leuens, kwaadpratery, beledigende taal, vermetelheid, skelmstreke, gierigheid, eersug, onbeteulde humeur, huislike onenigheid, venyn, uitspattige kleredrag, sug na weelde of heerskappy, kortom, dinge wat nie by ’n kerklike dienaar van die Here Christus pas nie maar waaroor hy nie dadelik afgesit kan word nie (Bos 1950:163; Pt 1981:89).
Die woord “sensuur” beteken hier vermaning, teregwysing of berisping oor wangedrag en onbetaamlike of aanstootlike optrede. Die persoon moet weer die goeie verhouding met sy mededienaars in diens van Christus herstel. Hierdie sensuur moet nie op klein en beuselagtige dingetjies slaan of uit liefdeloosheid of persoonlike geldingsdrang opkom nie.
Die voorsitter oordeel of hy sensuur moet toepas of toelaat. Wie van hierdie reg gebruik wil maak, behoort voor die einde van die vergadering die voorsitter van sy voorneme in kennis te stel. Indien die voorsitter onseker is, kan hy die oordeel van die vergadering daaroor vra. Die vergadering kan op ’n ordevoorstel vir toepassing van die artikel vra, veral wanneer die sensuur oor die voorsitter self uitgeoefen moet word.