10. Brief van Gaspar van der Heyden, Nederlandsch predikant te Franckenthal (die de Emdensche Synode gepresideerd heeft), aan den Kerkeraad te Franckenthal, d. d. (uit Emden) 4 October 1571 (Uit: M.F. van Lennep, G. v. d. H., blzz. 204 vg.).
Godes genade door Jesum Christum, Amen.
Eersame ende eerweerdige lieve broeders, ick heb v. l. van Wesel geschreven, dwelck ick hope dat ghy nv lange ontfanghen hebt. Wy syn t’ Embden aengekomen met goeden spoede ende oncost genoech, den 1 Octobris. Daer comende wy vinden alle dinghen so raw, dat ick ende Taffin dese 3 voerleden daghen niet gedaen hebben dan loopen, om d’ander te beweghen, so dat wy ’t doer Godes genade so wyt gebracht hebben, dat wy heden na middagh deerste versamelinghe hebben sullen; de Heere wille ons daerin bywoonen doer Synen Geest. Hier syn verschenen ter merct (want t’is nv hier jaer merct) verscheyden personen wt Nederlandt, van Gendt, Andwerpen, Brussel, wt het Westquartier. Die van Wesel, Aken, Cuelen, Emmerick syn een deel met, en een deel na ons comen. Hierom can ick v. l. niet schryven wanneer ick weder thuys comen sal, totdat wy sien hoe ons de rekeninge in handen gaen sal. Als ick weder geleghenheydt hebben sal, sal ick weder schryven. Ick bevlytighe my vroech ende spade int oversetten [van het Protocol van het godsdienstgesprek tusschen de Gereformeerden en de „Wederdoopers”, 28 Mei — 19 Juni 1571 te Franckenthal gehouden], maer ick vreese, dat ickt hier niet al sal connen afdoen. Ick heb de broederen geschreven of ick soude moghen te Wesel blyven, totdat sulcks volmaeckt ware, anders tsal den druckers tot grooten nadeele comen, die van nv op my wachten, ende ick weet niemandt dien ickt soude dorven toebetrouwen, dus verwachte ick der broederen andworde hiervan. Ick bidde den broederen datse voer ons bidden, dat wy weder spoedich tsamen mogen comen, ende desgelycks datse tewijle vlytich in haren dienst syn, dat toch geen swaricheyt in der gemeynten op en sta. Hier is seker tydinghe, dat Theophilus ende Anthonius te Nordwyck [Norwich] hares dienstes ontset syn ende verbannen syn. Ysbrand is oock ontset, maer toegelaten met anderen te mogen vercoren werden; den ganschen handel is hier gesonden tot eenen, van dien ickt cryghen sal. Och l. broeders, dat syn ons vermaningen God te dancken voor den staet onser kereken, ende Hem te bidden dat Hy ons altyd in vrede houde, desgelycks toetesien dat wy geen occasien plaetse laten vinden, daerdoer men tot sodane swaricheyden soude mogen comen. Ick hope dat Hy by ons sal wesen, gelyck Hy geweest heeft. Hiermede
|73|
bevele ick v. l. in Syn bewaringe; syt vlytich in uwen roep, insonderheyt de siecken te besoecken, ende te troosten die aengevochten werden; wilt myn huysvrouwe tsomtljds aenspreken. Met haesten, den 4 octobris. In Embden, by my v. l. goetwillige dienaer
Gaspar van der Heyden.
Ick begroete v alle tsamen; groet die dyaconen ende gerichtspersonen, ende andere godsaligen, die by v. l. syn.
Het coren wert hier alle dagen dierder, ende daer is geene te cryghen; nochtans segt men, datter corens genoech is in de stadt. De natiën van Hollandt schryven in Engeland om coren, desgelycks anderen, so dat het hier noch seere benaut wil werden. Daer comen geen schepen met coren; al hebben sys gecocht, sy mogen niet wtvoeren, die tydinge is hier gecomen. Tschynt dat de Heere den honger ouer al roepen wil. Ick versta hier dat Gilles de Visscher last heeft om v. l. te betalen de 50 f., daerom hope ick dat ghyt gelt ontfanghen sult hebben.
Blyft den Heere bevolen.
De eersame mannen Arnoldo Crusio, dienaer
der gemeynten, ende Jan Mondekens, ende die
andere dienaers der gemeynte Christi te Franckenthal.