6. Brief van de twee Nederlandsche vluchtelingen-kerken te Keulen (de Waalsche en de Nederduitsche) aan Prins Willem I, d.d. 22 Augustus 1571 (Uit de Werken der Marnix-Vereen., Serie III, Dl. V, blzz. 3-6).

Doorluchtighe, Hoochgheboren, Genadeghe Vorst ende Heere, U. V. G. sal ghenoech bekent zijn (so ons niet en twijfelt) de groote genade, die ons onse goede God ende Vader ghedaen heeft in het beweghen der hertten van meest alle de Ministèren onses Vaderlants, met oock noch diversche andere, niet van onsen Vaderlande wesende (die oock nochtans onder het cruyce gheseten zijn), ende dat in sulcker voeghen als dat sy hun seer korts by een sullen versaemeien in een.generael Synodum, waer van den dach ende plaetse sijne Vorstelijcke Ghenade ghenoech sal te kennen ghegheven zijn door den Heere van St. Aldegonde, also ons niet en twijfelt. Welcke versamelinge voorwaer gheen kleyne nutticheyt ende eenicheyt inder Kercken onses Heeren Jesu Christi brenghen en sal, waerwt oock volghens dien spruyten sal een goede gheregheltheyt ende voorderinge tot alle goet in politicque saeken. Want waer goede ordeninge ghestelt ende eendrachticheyt is in gheestelijcke saeken, daer ghetuycht elck eene de vreese des Heeren ende volghens dien een goede gheneghentheyt tot sijne evennaesten ende tot der ghemeyner welvaert. Daer in contrarie, sulcke ghoede ordeninge ontbrekende, ende volghens dien de vreese des Heeren in der menschen hertten niet te recht gheplant en wordt, wel eenen schijn der voors. goeder genegentheyt ende affectie is, maer als ment inden grond aensiet ende wel ondersoeckt, so en bevindt men daer niet dan gheveynstheyt, eyghen nut ende baete. So datter inderdaet seer weynighe bevonden wordden, die de ghemeyn welvaert soeken te voorderen, ghelijck sijne V. G. by velen in dese voorleden tijden (d’welck Gode geklaecht zij) wel bevonden sal hebben.

Ende also wy wel dencken dat sijne V. G. ghenoech bericht sal wesen van dat de Hollandsche natie hen (ten deele) weygheren op het voors. generael Synodum, brenghende voor excusatie sommeghe redenen, welcke (naer ons beduncken) niet ghewichtich en zijn, ghelijck wy wel meynen dat sijne V. G. wel ghesien sal hebben wt de copie van hun antwoorde, ende dat sijne V. G. veel bij de selve natie (desghelijcx oock bij allen anderen onse natiën etc.) vermach, niet alleen midts de goede gheneghentheyt die sy van naturen tot sijne V. G. draeghen, maer oock van weghen der authoriteyt die sijne V. G. over ons heeft, als onser aller Beschermheer zijnde, So is ons ootmoedich bidden aen sijne V. G., dat hem ghelieven wille aende voors. Hollandtsche natie niet alleenlij eken te begheeren, maer oock te ghebieden hen, oft hunne ghedeputeerde, opt selve Synodum te laeten vinden, opdat door dien aldaer (sonder eenighe Nederlantsche

^|65|

natie tontbrekene) met ghoeder ende ghesaemelder eendrachtigheyt alle gheestelijcke saeken mochten ghehandelt ende besloten wordden tot Godes eere ende tot opbouwinge sijnes Huys, het welck sijne Kercke oft Ghemeynte is.

Bidden voorts seer ootmoedelijcken, ghelijck sijne V. G. eenmael toeghelaten heeft, mijnen Heere van St. Aldegonde te compareren op het provintiael Synodum voorleden, dat oock nu sijne V. G. tot voorderinge derselver saeken voors^t. den voors. Heere wederom gelieve te seynden op dit teghenwoordich generael, midts sijne presentie aldaer seer vele kan wtrichten, ghelijck wy tselve ghenoech weten by experientie van het voorleden provintiael, merckende in alles dat onse goede God den voors. Heere grootelijcx beghaeft heeft met vele ghaven, also dat hy voor veel andere een sonderlinge Instrument is, seer bequaem om het vervallen, huys des Heeren wederom op te bouwen. Ende des te meer als hy met authoriteyt sijnes V. G. ghesonden wordden sal, sonder welcke authoriteyt te beduchten is, dat daer somighe hun bemoeyen sullen (so wt onverstandt als wt boosheyt) alsulcken ghoeden ende seer noodighe saeke voors^t. te verachten ende soeken te verachteren.

Wel is waer, dat ons niet en twijfelt, oft sijne V. G. en sal den voors. Heere seer quaelijcken van hem laeten reysen konnen, midts hem in veel ander noodtsaekelijcke dinghen van doen hebbende; maer wy hoepen als sijne V. G. aenmercken sal de ghewichticheyt des voors. Synodus, hy onse ootmoedige bede niet en sal afslaen. Ende so doende sal sijne V. G. een seer goet christelijck werck doen ende der Kercken des Heeren eenen grooten dienst, ende sullen derhalven oock veroirsaeckt zijn den Heere voor sijne V. G. te bidden dat hem God sijnen H. Gheest seynden, hert ende moet gheven wille om de rechte saeke van so menighen be-druckten ende benauden menssche (ter gheleghener tijt) met der handt te nemen. Versekerende sijne V. G. een yeghelijck nae onsen vermoghen inder selffder saeken altijt ons debvoyr te doene ende de selve te helpen voorderen alst wel behoorlijcken is. Datum tot Cuelen den 22 Augusti 1571.

Onder stondt gheschreven: By ons sijne V. G. onderdanighe dienaren
In naemen als ondersch.
Nicolas Moryan, Ancien
au nom de l’eglise Walon a Colougne.
Francoys le Clerc.
Ende van weghen der Kercke van de Nederlantsche Duytsche spraecke,
Adriaen van Conincxloo ende
Jan de Roye, Ouderlinghen.