6. Eindelijk is er nog een derde kerkelijke vergadering, die met

^|23|

dit toezicht op de Dienaren des Woords is belast, namelijk de synode, waarop we slechts met een enkel woord en als terloops even ingaan, wijl een volledige behandeling te veel tijd zou vergen. Weliswaar is de synode volgens de bepalingen van de Kerkorde meer indirect bij het oefenen van het opzicht op de predikanten betrokken, namelijk door de bepalingen, dat deputaten van de synode aanwezig moeten zijn bij de peremptoire examens, bij het verlenen van emeritaat, bij de ontzetting uit de dienst en bij nog een enkele andere gelegenheid, en voorts door de bepaling, dat haar deputaten de classicale vergadering de helpende hand hebben te bieden, wanneer er moeilijkheden zijn, die er natuurlijk ook kunnen zijn ten aanzien van predikanten, ⁸¹), maar dit neemt niet weg, dat ook de synode, afgedacht van het voorgeschrevene in de artikelen van de Kerkorde, het recht en de plicht heeft toezicht te houden. De verschillende nationale en provinciale synoden van de Kerken der Reformatie in deze landen hebben deze plicht verstaan en van dit recht veelvuldig gebruik gemaakt, zoals uit de acta van deze synoden blijkt. Daardoor juist zijn de synoden van grote betekenis geworden. Zij hebben de wacht betrokken bij de Belijdenis. Zij hebben de classen geïnstrueerd en gestimuleerd inzake de roeping der kerkelijke vergaderingen om toezicht te oefenen op de dienaren der Kerk en meermalen een classis ter dezer zake gelast, ⁸²). En wanneer bijv. de classen nalatig waren in het visiteren der Kerken, dat wil dus ook bepaald zeggen, in het opzicht oefenen op de Dienaren des Woords, dan hebben de synoden zich daar ernstig mee bemoeid. Ja, zij hebben zelf meermalen predikanten onder opzicht van synodale deputaten geplaatst of onder speciaal opzicht van een classis of onder beide tezamen, ⁸³), en zich soms rechtstreeks bezig gehouden met de uitgave van boeken, zelfs al diende de schrijver niet in het synodale ressort en al had hij zulk een goede naam als de bekende Willem Teellinck, ⁸⁴). We menen recht te hebben om te zeggen, dat, hadden de synodes zich niet zo intensief bemoeid met het toezicht op de Dienaren des Woords, naar menselijke berekening, het werk der Reformatie in deze landen ten onder was gegaan.