|5|
Voor u ligt een doctoraalscriptie, waarin de invloed van Paul Scholten op de Commissie voor beginselen van Kerkorde wordt bestudeerd. Paul Scholten (1875-1946) is één van Nederlands grootste juristen geweest. De genoemde commissie heeft van 1942 tot en met 1944 een begin gemaakt met de wijziging van de kerkrechtelijke structuur van de Nederlandse Hervormde Kerk. Van deze commissie was Paul Scholten de voorzitter. Uiteindelijk heeft het resultaat van de werkzaamheden van deze commissie geleid tot de totstandkoming van de Kerkorde van 1951, die tot op de huidige dag in werking is. Deze commissie heeft de beginselen geformuleerd, die ten grondslag liggen aan deze kerkorde.
Met deze scriptie streef ik een aantal doelen na. Tijdens de colleges kerkrecht werd mijn aandacht gevestigd op het belang van Paul Scholten voor het kerkrecht van de Nederlandse Hervormde Kerk. Door zijn werkzaamheden te beschrijven en zijn invloed op het kerkrecht te bestuderen wil ik de aandacht richten op Paul Scholten en hem hierdoor de plaats geven, die hem toekomt. Hij heeft bijzonder veel gedaan voor het kerkrecht van de Nederlandse Hervormde Kerk en hiermee de Kerk gediend. Aanvankelijk was ik voornemens Scholtens werkzaamheden vanaf 1930 te beschrijven. Toen begon Scholten namelijk zijn activiteiten voor de reorganisatie van de rechtsorde van de Kerk. Ik heb mij echter moeten beperken tot zijn arbeid in de bovengenoemde commissie.
Het tweede doel van deze scriptie is het beschrijven van de werkzaamheden van de Commissie voor beginselen van Kerkorde. Door ontmoetingen met oud-commissielid H.M.J. Wagenaar en G.J. Scholten, de zoon van Paul Scholten, kwam ik in het bezit van de oorspronkelijke notulen van de commissievergaderingen. Aangezien de werkzaamheden van deze commissie nog niet eerder in de geschiedenis beschreven zijn, was dit voor mij aanleiding dit uitgebreid in deze scriptie te doen.
Mijns inziens is de beschrijving van de beginselen van de Kerkorde van 1951 van het grootste belang voor de huidige gang van zaken in het kerkrecht in Nederland. In het Samen Op Weg proces van de Gereformeerde Kerken in Nederland en de Nederlandse Hervormde Kerk is de Kerkorde van 1951 namelijk tot uitgangspunt verkozen voor de verdere éénwording. Hiermee is het derde doel van dit onderzoek gegeven, namelijk om het kerkrecht en daarmee de Kerk van dienst te zijn.
Tenslotte heb ik dit onderwerp gekozen om mijn inzichten in het kerkrecht te verdiepen. Het kerkrecht heeft zowel met recht als met theologie te maken. In beide onderwerpen ben ik geïnteresseerd. Daarom verheugt het mij zeer om een doctoraalscriptie over dit onderwerp te mogen schrijven.
|6|
Om deze doelen gestalte te geven heb ik voor de volgende werkwijze gekozen. In hoofdstuk II zal het leven van Paul Scholten worden beschreven. Zijn theologische visie op Kerk en kerkrecht komen aan de orde. In hoofdstuk III vindt een historische beschrijving plaats van de achtergronden, de totstandkoming en de inhoud van het Algemeen Reglement van 1816. ik heb gemeend dit te moeten doen, daar de grootste bezwaren van dit Algemeen Reglement voornamelijk in zijn totstandkoming liggen. Tevens is het unieke werk van de Commissie voor beginselen van Kerkorde niet te begrijpen zonder een beschrijving van de kerkrechtelijke situatie, waarin zij haar werkzaamheden begint. In hoofdstuk III wordt verder aandacht besteed aan de situatie van de Kerk in de Tweede Wereldoorlog. De oorlogsomstandigheden hebben grote invloed gehad op de ontwikkelingen in de Kerk.
Vervolgens wordt in hoofdstuk IV de werkzaamheden van de Commissie voor beginselen van Kerkorde beschreven. Het resultaat van deze werkzaamheden is de zogenaamde Werkorde. De Werkorde bestaat uit een voorstel tot wijziging van het Algemeen Reglement. Hierdoor worden de bezwaren tegen het Algemeen Reglement opgeheven. Er wordt verslag gedaan van de vergaderingen, die hebben geleid tot het maken van de Werkorde. Uit de vergaderingen is de invloed van Scholten op de commissie af te leiden.
In hoofdstuk V wordt de inhoud van de Werkorde besproken. In deze Werkorde vinden de beginselen van de Commissie voor beginselen van Kerkorde, die zij in haar vergaderingen heeft besproken, hun neerslag. Verder worden de wijze waarop de Werkorde door de Kerk is aangenomen en de wijze waarop zij is ingevoerd beschreven. In hoofdstuk VI is het tijd om de conclusie te trekken.