|7|
1a Kerkrecht; een theologische benadering —
15
L.C. van Drimmelen
1a.1 Inleiding — 15
1a.2 Guter Jurist, böser Christ — 16
1a.3 Achtergrond van het kerkrecht — 17
1a.4 Kerkrecht als theologische én juridische discipline — 18
1a.5 Kerk in het Nederlands recht — 19
1a.6 Kerkrecht als exemplarisch recht — 20
1b Kerk en recht; een juridische benadering —
23
T.J. van der Ploeg
1b.1 Het begrip kerkrecht en het recht — 23
1b.2 De plaats van kerk en kerkrecht ten opzichte van het
‘positieve recht’ — 24
1b.3 Het kerkgenootschap als een bijzonder rechtspersoon — 25
1b.4 Een conflict tussen kerk en recht? — 25
1b.5 De taak van de staat en van de kerk — 26
1b.6 De basis voor de rechtspersoonlijkheid van de kerk — 26
Deel I Kerk, staat en maatschappij — 29
2 Kerkelijk recht en
wereldlijk recht — 31
J. Hallebeek
2.1 Inleiding — 31
2.2 De Oude Kerk — 33
2.3 De Gregoriaanse kerkhervorming — 36
|8|
2.4 De leer van de kerk als societas perfecta — 37
2.5 Het regalisme — 38
2.6 De Reformatie — 42
2.7 De scheiding van kerk en staat en de vrijheid van
godsdienst — 44
2.8 De huidige situatie — 45
3 Kerk en staat - historisch. De verhouding tussen kerk
en staat in Nederland (1579–2003) — 49
J. de Bruijn
3.1 Inleiding — 49
3.2 De Republiek — 49
3.3 De Franse tijd — 53
3.4 Het Koninkrijk — 56
3.5 De periode vanaf 1848 — 58
3.6 De confessionele reactie — 60
3.7 De verzuiling — 63
3.8 De secularisatie — 65
4 Kerk en staat en de mensenrechten —
69
B.P. Vermeulen & M.J. Kanne
4.1 Inleiding — 69
4.2 De verhouding tussen kerk en staat: product van de
godsdienstoorlogen — 69
4.3 Drie kerk/staat-modellen — 70
4.4 De ontwikkeling in Nederland — 72
4.5 De kerk als collectief, drager van de
godsdienstvrijheid — 73
4.6 De vrijheid van godsdienst — 76
4.7 De beschermde uitingsvormen; interpretatieve
terughoudendheid — 78
4.8 Collectieve godsverering — 80
4.9 Organisatievrijheid — 84
4.10 Samenhang met het gelijkheidsbeginsel: scheiding van kerk en
staat — 87
|9|
5 Kerk en staat vanuit het staatsrecht. Meer respect voor
de publieke dimensie van godsdienst — 93
J.W. Sap
5.1 Inleiding — 93
5.2 Scheiding tussen kerk en staat, historisch bezien —
95
5.3 De kerk in bredere zin — 98
5.4 Het geloof van de overheid — 101
5.5 Vrijheid van godsdienst en levensovertuiging — 105
5.6 Beperkingen van de vrijheid — 108
5.7 Overheidsgebruiken — 112
5.8 God in de troonrede — 115
5.9 Conclusie — 117
Deel II Kerkelijk recht en burgerlijk recht — 121
6 De kerken in het privaatrecht — 123
T.J. van der Ploeg
6.1 Het kerkgenootschap als rechtspersoon en andere kerkelijke
rechtspersonen — 123
6.2 Oprichting en kenbaarheid van een kerkelijke rechtspersoon —
127
6.3 Andere rechtsvormen voor religieuze organisaties — 129
6.4 Vertegenwoordiging — 132
7a Fusie en splitsing van kerkgenootschappen. Volgens het
kerkelijk recht — 137
L.C. van Drimmelen
7a.1 Inleiding — 137
7a.2 Kerkelijke regelingen betreffende fusie, opheffing en
splitsing — 140
|10|
7b Fusie en splitsing van kerkgenootschappen.
Civielrechtelijke aspecten — 145
T. van Kooten & T.J. van der Ploeg
7b.1 Inleiding — 145
7b.2 Fusie — 146
7b.3 Splitsing van kerkgenootschappen — 147
7b.4 Kerkscheuring — 151
7b.5 Omzetting — 154
7b.6 Opheffing van gemeenten en parochies — 157
8 De rechtspositie van priesters, predikanten en andere
voorgangers — 159
T.J. van der Ploeg
8.1 Inleiding — 159
8.2 Aanstelling — 160
8.3 Verkeert de voorganger in een gezagsverhouding? — 165
8.4 Het verschil tussen een arbeidsovereenkomst en een
overeenkomst van opdracht — 167
8.5 De dubbele betrekkign tussen de voorganger en zijn
godsdienstige organisatie — 168
8.6 De beëindiging van de rechtsverhouding met de voorganger —
171
9a Kerkelijke geschillen; de burgerlijke rechter en
kerkelijke conflicten — 175
F.T. Oldenhuis
9a.1 Inleiding — 175
9a.2 ‘Arbeids’-conflicten tussen predikant en kerkgenootschap —
177
9a.3 Intern appelrecht als voorwaarde voor ontvankelijkheid —
181
9a.4 Foutief gedrag door of namens kerkgenootschappen en haar
leden — 184
9a.5 Conclusie — 187
|11|
9b Kerkelijke geschillen; de burgerlijke rechter en
geloofskwesties — 189
A.H. Santing-Wubs
9b.1 Inleiding — 189
9b.2 Kanttekeningen bij ‘Hasselt’ — 192
9b.3 Conclusie — 197
Deel III Kerkrecht in de praktijk — 199
10 Typen van kerkelijke organisatie — 201
L.C. van Drimmelen
10.1 Inleiding — 201
10.2 Hoofdlijnen — 202
10.3 Rubricering — 205
10.4 De drie typen in de praktijk — 206
11 Bronnen van positief kerkrecht — 215
L.C. van Drimmelen
11.1 Inleiding — 215
11.2 De rooms-katholieke kerk — 217
11.3 De Nederlands hervormde kerk — 221
11.4 De gereformeerde kerken in Nederland — 224
11.5 De protestantse kerk in Nederland — 226
12 De bevoegdheden van kerkelijke organen —
231
T.J. van der Ploeg, A.P.H. Meijers & L.C. van Drimmelen
12.1 Inleiding — 231
12.2 De rooms-katholieke hiërarchie — 234
12.3 Bevoegdheidsverdeling in de protestantse kerk in Nederland —
244
12.4 Burgerlijk rechtelijke kanttekening bij de kerkelijke
organisatie — 251
|12|
13a De rooms-katholieke parochie — 255
A.J.M. van der Helm
13a.1 Inleiding — 255
13a.2 De parochie in het canonieke recht — 255
13a.3 korte ontstaansgeschiedenis van de parochie — 257
13a.4 Parochie en rechtspersoonlijkheid — 259
13a.5 De parochie in kerkelijk publiekrecht — 261
13a.6 De gemeenschap als constitutief element van de parochie —
262
13a.7 De oorsprong van het Algemeen Reglement — 264
13a.8 De pastoor als voorzitter van het bestuur — 265
13a.9 Het pastoraat en het beheer van de materiële goederen —
267
13a.10 Democratie in de parochie — 268
13a.11 Kracht aan de basis — 268
13b De reformatorische gemeente in juridisch en
organisatorisch opzicht — 271
L.C. van Drimmelen
13b.1 Inleiding — 271
13b.2 De hervormde gemeente en de protestantse gemeente — 273
13b.3 De gereformeerde kerk — 276
13b.4 De vrije gemeente — 278
14a Het beheer van het vermogen van een rooms-katholieke
parochie — 281
A.P.H. Meijers
14a.1 Het parochievermogen — 281
14a.2 Het canoniek vermogensrecht — 282
14a.3 Het parochiële vermogensbeheer — 283
14a.4 Het Algemeen Reglement — 284
14a.5 Conclusie — 286
|13|
14b Het beheer van het vermogen van een reformatorische
gemeente — 289
L.C. van Drimmelen
14b.1 De materiële voorzieningen van de gemeente — 289
14b.2 Van kerkvoogd naar kerkrentmeester — 291
14b.3 Gereformeerde kerken en gereformeerde gemeenten — 297
14b.4 Vrije gemeente — 298
15 De kerkelijke armenzorg — 301
L.C. van Drimmelen & P. van Oosten
15.1 Het recht der armen — 301
15.2 De armen hebt gij altijd bij u — 303
15.3 Rentmeester der armen — 307
15.4 Het diaconaat, een hand van de kerk — 308
16 De kerkelijke rechtspraak — 315
L.J. Koffeman
16.1 Inleiding — 315
16.2 Presbyteriaal-synodaal stelsel — 316
16.3 Historisch perspectief — 316
16.4 Rechtspraak en rechtsbescherming — 318
16.5 Rechtspraak in de GKN — 319
16.6 Rechtspraak in de NHK — 325
16.7 Rechtspraak in de PKN — 329
16.7 Conclusie — 331
Lijst van afkortingen — 335
Jurisprudentieregister — 337
Zakenregister — 341
Over de auteurs — 353