|93|

 

Geraadpleegde literatuur

 

Aland, Kurt, Geschichte der Christenheit. Bd. II: Von der Reformation bis in die Gegenwart, Gütersloh 1982.
Beuker, G.J., Abgeschiedenes Streben nach Einheit. Leben und Wirken Henricus Beukers 1834-1900, Kampen 1996.
Beuker, H., Een zestal bezwaren tegen de grondslag der Vrije Universiteit ingebracht en gehandhaafd op de eerste en tweede meeting te Amsterdam, Amsterdam z.j.
Bos, F.L., ‘De structuur van de Acta der Emdensche Synode van 1571’, in: GTT jrg. 36, 1935.
Bos, F.L., ‘De structuur van de artikelen van Wezel’, in: GTT jrg. 33, 1932.
Bouwman, Marius, Voetius over het gezag der synoden, Amsterdam 1937 (diss.).
Bremmer, R.H., Kuyper, Hoedemaker en de Doleantie, Apeldoorn 1986.
Briefwisseling van Groen van Prinsterer met A. Kuyper, 1864-1876, bewerkt door A. Goslinga, Kampen 1937.
Bronkhorst, A.J., Op weg naar een nieuwe Kerkorde, Amsterdam 1948.
Brouwer, A.M., Daniel Chantepie de la Saussaye. Een historische dogmatische studie, Groningen 1905.
Christelijke Encyclopaedie voor het Nederlandsche volk. Samengest. onder red. van F.W. Grosheide, J.J. Landwehr, C. Lindeboom e.a., Kampen 1925-1931.
Christelijke Encyclopedie. Onder red. van F.W. Grosheide en G.P. van Itterzon. Met medew. van vele vakgeleerden, 2e geheel herz. dr. Kampen 1956-1961.
Coenen, Lothar, Gemeinde und Synode. Eine kritische Untersuchung ihrer Beziehungen in den reformierten Kirchen der Niederlande seit 1816, Göttingen 1952 (diss.).
Communio et mater fidelium. Acta des Konsistoriums der niederländischen reformierten Flüchtlingsgemeinde in Wesel, 1573-1582, im Auftrag der Evangelischen Kirchengemeinde Wesel bearbeitet und hrsg. von J.G.J.van Booma und J.L. van der Gouw, Köln/Delft 1991.
Congres van Gereformeerden 30 maart — 1 april 1948. Referatenbundel, Amersfoort 1948.
Conrad, Gustav, Die Reformationsordnung für die Gemeinden Hessens von 1526 nach Inhalt und Quellen, Halle A.S. 1897, Mit Litt.Verzeichnis.
Deddens, P., ‘Het Apostolaat’ I-VII, in: De Reformatie, jrg.24 (1948), 7-16.
Documenta Reformatoria. Teksten uit de geschiedenis van kerk en theologie in de Nederlanden sedert de Hervorming, onder red. van J.N. Bakhuizen van den Brink, e.a., Dl. II: van de 18e eeuw tot 1940, Kampen 1962.
Doedes, G.,Wijziging der gedragslijn op kerkelijk gebied. Brief aan dr. A. Kuyper, lid van de tweede kamer der Staten-Generaal, Utrecht 1875.
De Doleantie van 1886 en haar geschiedenis, red. W. Bakker, O.J. de Jong, W.van ’t Spijker e.a.,Kampen 1986.
Dubbeldam, A.F.C., De macht van het schaap, reformatorisch kerkrecht in nuce. Serie van vier art. met vertalingen commentaar van Luthers tractaat: Dat een christelijke vergadering of gemeente recht en macht heeft alle leer te beoordelen en leraren te beroepen, aan te stellen en af te zetten, grond en oorzaak uit de Schrift (W.A.11,408-418) in: Waarheid & Eenheid, jrg. 35/36, nrs. 2-12-83 — 2-1-84.
Dubbeldam, A.F.C., De vraag: Machtsvertoon of wettig gezag? na honderd jaar, I-IV., in: Waarheid & Eenheid, 18-4-86 — 28-11-86.
Dubbeldam, A.F.C., 100 jaar synode van Middelburg, I-V, in: Waarheid & Eenheid, jrg. 48 (1984), nrs.4-6; 9).

|94|

Fraenkel, Pierre, Pour rétrouver François Lambert. Bio-bibliographie et études, ed. par —. Avec des contrib. de Reinhard Bodenmann, Pierre Fraenkel, Rainer Haas e.a., Baden-Baden, Bouxwiller, 1987.(Bibliotheca Biblliographica Aureliana CVIII) (met uitgebr. litt.-opgave).
Frost, Herbert, ‘Der Konvent von Wesel im Jahre 1568 und sein Einfluss auf das Entstehen eines deutschen evangelischen Kirchenverfassungsrechts’, in: Zeitschrift des Savigny-Stiftung für Rechtsgeschichte, 87 (1970).
Fruin, R., ‘De voorbereiding in de ballingschap van de Gereformeerde Kerk van Holland’, in: Archief Ned. Kerkgeschiedenis, TV 1895. (Verspreide Geschriften II,235-276, 1906).
Gereformeerd kerkelijk congres, Het juk der tweede hiërarchie, drie referaten op den 11e jan. 1837 in ‘Frascati’ voorgedragen door F.L. Rutgers, A.F. de Savornin Lohman, en A. Kuyper, Amsterdam 1887.
Greijdanus, S., Menschwording en vernedering. Hist.crit.studie. Grieksche auteurs van de ‘Patres Apostolici’ tot het Concilie van Chalcedon (451), Wageningen 1903.
Greijdanus, S., Toerekeningsgrond van het Peccatum Originans (Adams bondsbreuk), Referaat gehouden op de conferentie van geref. predikanten in Noord- en Zuid-Holland, Leiden 4 jan.1906, Amsterdam z.j.
Greijdanus, S., ‘Dr. F.L. Rutgers en Jhr. Mr. A.F. de Savornin Lohman over het oude en gereformeerde kerkrecht’, in: De Reformatie, jrg. 19, nrs. 35-41 (1938/9).
Greijdanus, S., ‘Over vragen van Geref. Kerkverband. Voetius over het gezag der synoden’, in:De Reformatie, jrg.17, nr. 42 (1937). Critische bespreking van de diss. van M. Bouwman, VU,1937.
Greijdanus, S., ‘Wederwoord’ I-III, art. in De Bazuin, van 5 nov. 1937 over de vertaling en interpretatie van Voetius in de diss. van M. Bouwman, VU, 1937.
Greijdanus, S., Het wezen der meerdere kerkelijke vergaderingen volgens Voetius . Serie van 8 art.in De Reformatie, jrg. 18, 1937/38, nrs. 31-38 (Met uitvoerige citaten (met vertaling) uit het kerkrechtelijk werk van Voetius).
Greijdanus, S., Schriftbeginselen van kerkrecht inzake meerdere vergaderingen, Enschede z.j.
Groenewoud, H.G., ‘Iets over de betekenis van het Convent van Wezel (1568) voor de voorbereiding en constituering van het kerkverband der Nederlandsche Geref.Kerk’, in: Onder eigen vaandel (16) 1941.
Haitjema, Th.L., ‘Calvijn en de oorsprongen van het Nederl. Geref Kerkrecht’, in: Christendom en Historie. Lustrumbundel uitg. vanwege Het Gezelschap van Christelijke Historici in Nederland, Amsterdam 1925.
Haitjema, Th.L, Nederlands Hervormd kerkrecht, Nijkerk 1951.
Haitjema, Th.L., De nieuwere geschiedenis van Neêrlands Kerk der Hervorming. Van gereformeerde kerkstaat tot Christus-belijdende volkskerk, ’s-Gravenhage 1964.
Hamoen, C., ‘Geschiedenis van de Hervormde Gemeente van Ammerstol’, in:Historische Encyclopedie Krimpenerwaard, HEK, jrg.13, nr. 3/4 (1988).
Hassencamp, F.W., Franciscus Lambert, Elberfeld 1860.
Hille, H., De zilversmid van Schoonhoven. Leven en werk van ds. Abraham Verheij (1821-1913), Houten 1935.
Hoedemaker, 1863-1908. Gedenkboek ter gelegenheid van zijn 40-jarige ambtsbediening .Inl. woord van J. Schokking. Levensschets door Q.N., bijdragen van P.J. Kromsigt e.a., Leiden 1908.
Hoedemaker herdacht, G.Abma en J.de Bruijn (red.), met bijdr. van G.Bos, F.M. Brinkel, e.a., Baarn 1989.
Hoedemaker, Ph.J., Het probleem van de vrijheid van het theïstisch godsbegrip, Academisch proefschrift, Amsterdam 1867.

|95|

Hoedemaker, Ph.J., Wat staat ons te doen? Eene vraag naar aanleiding van het jongste besluit der Synode omtrent den heiligen doop in den boezem der gemeente neergelegd, Amsterdam 1868.
Hoedemaker, Ph.J., De belofte aan Pergamus, de nieuwe gemeente en het nieuwe gebod. Afscheidsredenen gehouden te Rotterdam. Het apostolisch evangelie en de nationale theologie, Intreêrede te Amsterdam, Amsterdam 1876.
Hoedemaker, Ph.J., De Reformatie en de Gereformeerde Kerk. Rede op den gedenkdag der Hervorming, met een woord vooraf over de vraag: waarom vormen de gereformeerden eene partij in de Kerk? Amsterdam 1878.
Hoedemaker, Ph.J., Wijdingsrede bij de opening van de Vrije Universiteit op gereformeerden grondslag, Amsterdam 1880.
Hoedemaker, Ph.J., De verhouding der ethiek tot de dogmatiek en de praktijk der godzaligheid. Ter opening van de lessen aan de Vrije Universiteit, Amsterdam 1831.
Hoedemaker, Ph.J., De herleving der gereformeerde beginselen in hare beteekenis voor de Kerk, de prediking, de catechese, het diakonaat en de zending, Amsterdam 1883.
Hoedemaker, Ph.J., Aan de kerkeraden. Voorwoord bij een overdruk uit Op het Fondament etc.: Het kerkelijk vraagstuk, Advies in zake de Amsterdamsche lidmaten-kwestie, Waarbij leiddraad voor een missive aan de Syn. Comnissie en aan de Kerkeraad der Ned.Herv. Gemeente te Amsterdam, Utrecht 1885.
Hoedemaker, Ph.J., Op het Fondament der Apostelen en Profeten, Bijdragen voor Kerk en Theologie, Utrecht 1885/86.
Hoedemaker, Ph.J., Open brief aan Dr. A. Kuyper, naar aanleiding van het conflict tusschen het Classicaal Bestuur en den Amsterdam schen Kerkeraad in zake het beheer, Utrecht 1886.
Hoedemaker, Ph.J., Kerk en School. Rede te Leiden gehouden in de Marekerk, Rotterdam 1886.
Hoedemaker, Ph.J., Niet van eigen uitlegging. Toespraak tot zijne studenten, Amsterdam 1886.
Hoedemaker, Ph.J., Machtsvertoon of wettig gezag?, Amsterdam 1886.
Hoedemaker, Ph.J., Waarom ik geen deel neem aan het kerkelijk congres, Amsterdam 1887.
Hoedemaker, Ph.J., De congresbeweging beoordeeld uit ’t oogpunt der gereformeerde belijdenis, Amsterdam 1887.
Hoedemaker, Ph.J., Aan Jhr. A.F. de Savornin Lohman. Eéne belijdenis? Eene ernstige vraag naar aanleiding van mijn aftreden als Hoogleeraar aan de Vrije Universiteit, Amsterdam 1887.
Hoedemaker, Ph.J., De mozaïsche oorsprong van de wetten in de boeken Exodus, Leviticus, en Numeri. Lezingen over de moderne schriftcritiek des ouden testaments, Leiden 1895.
Hoedemaker, Ph.J., “Als verleiders en nochtans waarachtigen”. Een woord van verweer tegen Prof. Dr. J.J. Valeton, Leiden 1895.
Hoedemaker, Ph.J., Artikelen in De Gereformeerde Kerk, eerste jaargangen, Sneek 1888-1897.
Hoedemaker, Ph.J., Artikel XXXVI onzer Nederduitsche geloofsbelijdenis tegenover Dr. A. Kuyper gehandhaafd, Amsterdam 1901.
Hoedemaker, Ph.J., De vrijmaking der Hervormde Kerk een nationaal belang, Amsterdam 1903.
Hoedemaker, Ph.J., De Kerk en het moderne staatsrecht. Eerste stuk, De Kerk naar goddelijk recht, Amsterdam 1904.
Hoedemaker, Ph.J., Troffel en Zwaard, tw.m. tijdschrift ,uitg. door en onder red. van het Comité tot verspreiding van de beginselen der Confessioneele Vereeniging, Utrecht, art. in de 1e, 2e, 3e en 8e jrg.
Hoeve, S. ten, ‘Dr.Philippus Jacobus Hoedemaker to Nijlân in: It Beaken, Tydskrift fan de Fryske Akademy, jrg. 35, nr. 5 (1973).

|96|

Hofman, T.M., Eenich achterdencken. Spanning tussen Kerk en Staat in het gewest Holland tussen 1570 en 1620, Heerenveen 1997.
Hovius, J., Notities betreffende de Synode te Emden 1571, en haar artikelen. Afscheidscollege gegeven aan de Th. Hoogeschool van de Christelijke Gereformeerde Kerken in Nederland, te Apeldoorn 13 jan. 1972, Kampen 1972.
Inleiding tot de studie van het kerkrecht, onder red. van W.van ’t Spijker, L.C. van Drimmelen, Kampen z.j.
Jacobs, D., De verhouding tussen de plaatselijke en de algemene Kerk in de eerste drie eeuwen. Een onderzoek ter belichting van de hedendaagschen kerkelijken strijd, Leiden 1927.
Jong, Otto J. de, ‘Die Emder Generalsynode vor dem Hintergrund der westeuropäischen Reformationsgeschichte, in: Jahrbuch der Gesellschaft für niedersachsische Kirchengeschichte, Bd. 68, 1970, S. 9-24.
Jong, Otto J. de, Nederlandse Kerkgeschiedenis,Nijkerk 1972.
Kamphuis, J., Op zoek naar de belijdende volkskerk. Notities over het kerkelijk-kerkrechtelijk denken van dr. Ph.J. Hoedemaker inzonderheid met betrekking tot zijn oppositie tegen het z.g. ‘Doleantie-kerkrecht’ van dr.A.Kuyper en dr. F.L. Rutgers, Rede gehouden bij de overdracht van het rectoraat der Theologische Hogeschool van de Gereformeerde Kerken in Nederland op 16 maart 1967, Groningen 1967.
Kuyper, A., De Leidse professoren en de executeurs der Dordsche nalatenschap. Verweerschrift, Amsterdam 1879.
Kuyper, A., Revisie der revisie-legende.Met bijlagen(voorafgaat een ‘publyck epistel’, met twee annexen aan dr .J.J. van Toorenenbergen, Amsterdam 1879.
Kuyper, A., Bede om een dubbel ‘corrigendum’ aan dr. Bronsveld, Amsterdam 1880.
Kuyper, A., Het recht tot universiteitsstichting, staatsrechtelijk en historisch getoetst, Amsterdam 1880. Met bijlagen. (Bijlage 2 bevat: Protest tegen reconstructie der historie, door Ph.J. Hoedemaker).
Linde, S. van der, ‘Van Wezel (1568) naar Emden(1571)’, in: Theol. Ref. XVII (1971).
Lindeboom, J., ‘Het voorlopig karakter der synode te Emden’, in: Archief voor Kerkgeschiedenis XXXV
Lindeboom, L., Open brief aan dr A. Kuyper . . . alsmede aan de ‘Heraut’-lezers en alle Gereformeerden in den lande, Leiden 1880.
Meeder, Albert Willem, Johannes Justus van Toorenenbergen. Meer dan een athleet van historiën, Kampen 1988 (diss. VU 1988).
Nauta, D., ‘Wezel (1568) en Emden (1571)’, in: Opera minora, Kampen 1961.
Neêrlands dierbre Vader, Willem van Oranje in de Leidse historiografie. Tentoonstelling gehouden ter gelegenheid van de officiële opening van het Witte-Singel-Doelencomplex van de Rijksuniversiteit te Leiden in de Universiteitsbibliotheek van 23 mei tot 21 juni 1984. Samengest. door R. Breugelmans en W. Otterspeer, Leiden 1934.
Noordijk, G.D., Een onbegrepen denker. Gedachten van Ph.J. Hoedemaker uit zijn werken bijeenverzameld en systematisch gerangschikt, Wageningen 1927.
Nijenhuis, W., ‘De Synode te Emden 1571’, in: Kerk en Theologie, jrg. 23 (1972).
Praamsma, L., Abraham Kuyper als kerkhistoricus, Kampen 1945.
Rasker, A.J., De Nederlandse Hervormde Kerk vanaf 1795. Haar geschiedenis en theologie in de negentiende en twintigste eeuw, Kampen 1974.
Ruizendaal, Willem, Kerkgeschiedenis van Bunschoten-Spakenburg. Van het vroegste begin tot de Vrijmaking, Utrecht/Spakenburg 1986.

|97|

Ruler, A.A. van, Het apostolaat der kerk en het ontwerp-kerkorde, Nijkerk 1948.
Rullmann, J.C., De strijd voor kerkherstel in de Nederlandsche Hervormde Kerk der negentiende eeuw historisch geschetst, Amsterdam 1913.
Rullmann, J.C., F.L. Rutgers in zijn leven en werken geschetst, Rotterdam 1918.
Rullmann, J.C., Kuyper-bibliografie. Met een inleidend woord van H. Colijn, Dl.1 (1860-1879) ’s-Gravenhage 1923.
Rutgers, F.L., Vrije theologische studie, Utrecht, 1873.
Rutgers, F.L., Memorie in zake de aannemingskwestie. Uitg. door de gereformeerde commissie van advies, Amsterdam 1880.
Rutgers, F.L. en A.F. de Savornin Lohman, In hoeverre heeft de genootschappelijke band, die sedert 1816 aan de Nederlansche Gereformeerde kerken is opgelegd, voor de bijzondere kerken, die daarin geplaatst zijn, een bindende kracht? Beantwoord op de algemeene vergadering der Nederlandsche vereeniging van ‘Vrienden der waarheid’,enz . op 12 april 1882, Amsterdam 1882.
Rutgers, F.L., Het kerkverband der Nederlandsche Gereformeerde Kerken, gelijk dat gekend wordt uit de handelingen van den Amsterdamsche kerkeraad in den aanvang der 17e eeuw. Rede bij de overdracht van het Rectoraat der Vrije Universiteit te Amsterdam, op 20 october 1882, Amsterdam 1882.
Rutgers, F.L. (uitgave van), Gisberti Voetii Tractatus selecti de politica ecclesiastica, in: Bibliotheca Reformata, series prima vol secundum, Amsterdam 1885.
Rutgers, F.L., Contra-Memorie in zake het Amsterdamsch conflict, opgesteld met dr. A. Kuyper, Amsterdam 1886.
Rutgers, F.L., De rechtsbevoegdheid onzer plaatselijke kerken, opgesteld met A.F. de Savornin Lohman, 2e veel verm. uitg., Amsterdam 1887.
Rutgers, F.L. (uitgave van), Acta der Nederlandsche Synoden der 16e eeuw, in: Werken der Marnixvereeniging, serie II, deel III, Utrecht 1882.
Rutgers, F.L., De geldigheid van de oude kerkenordening der Nederlandsche Gereformeerde Kerken. Rede bij de overdracht van het rectoraat der Vrije Universiteit te Amsterdam op 21 oct.1889, Amsterdam 1890.
Rutgers, F.L., Het kerkrecht in zooverre het de kerk met het recht in verband brengt. Rede bij de overdracht van het rectoraat der Vrije Universiteit te Amsterdam op 20 oct. 1894, Amsterdam 1894.
Rutgers, F.L., Calvijns invloed op de Reformatie in de Nederlanden, zooals die door hem zelven is uitgeoefend. Rede bij de overdracht van het rectoraat der Vrije Universiteit te Amsterdam,op 20 oct. 1898, heruitg. ingel. door W. van ’t Spijker,Leeuwarden 1980.
Rutgers, F.L., De beteekenis der Gemeenteleden als zoodaning volgens de beginselen, die Calvijn, toen hij openlijk optrad, heeft ontwikkeld en toegepast. Rede bij de overdracht van het rectoraat der Vrije Universiteit op 20 oct. 1906,Amsterdam 1906.
Scheers, G.Ph., Philippus Jacobus Hoedemaker. Proefschrift Utrecht, Wageningen 1939.
Spijker, W. van ’t, ‘Stromingen onder de reformatorisch gezinden te Emden’, in: De synode van Emden, oct. 1571. Een bundel opstellen ter gelegenheid van de vierhonderdjarige herdenking onder red. van D. Nauta e.a., Kampen 1971.
Spijker, W. van ’t, Luther. Belofte en ervaring, Goes 1983.
Spijker, W. van ’t, ‘Gemeente en ambt bij Franciscus Lambertus’, in: Ambt en actualiteit. Opstellen aangeboden aan Cornelis Trimp ter gelegenheid van zijn afscheid als hoogleraar aan de Theologische Universiteit van de Gereformeerde Kerken in Nederland, . . . Haarlem 1992.

|98|

Statuten-huishoudelijk reglement (Uitg. door) De Gereformeerde Bond in de Nederlandse Hervormde Kerk, z.p. 1974
Suttorp, L.C., Jhr. Mr. Alexander Frederik de Savornin Lohman, 1837-1924. Zijn leven en werken, ’s-Gravenhage 1948.
Suttorp, L.C., Dr. A.W. Bronsveld, zijn visie op een halve eeuw, Assen 1966.
Toorenenbergen, J.J. van, Hoe een deel der Dordsche nalatenschap verzaakt werd, een woord van tegenweer, Rotterdam 1879.
Toorenenbergen, J.J. van, De symbolische schriften der Nederlandsche Hervormde Kerk in zuiveren kritisch bewerkten tekst haar aangeboden tot wettig gebruik, 2e herz. uitg., Utrecht 1906.
Tukker, C.A., De classis Dordrecht van 1573-1609, Leiden 1965.
Verheij, A., De Christelijke Gereformeerde Kerk verkocht, overgeleverd en begraven door middel van de vereniging met de Doleantie tot eene kerk, 2e herz. dr.,Delft 1894.
Volger, W., De leer der Nederlandsche Hervormde Kerk (1816-1852), 2e dr.,Franeker 1946.
Volger, W., Om de vrijheid van de Kerk, Kampen 1954.